رويداد 11 سپتامبر

گفتگوي روزنامه اعتماد ( ساسان آقايي) با كورش زعيم

(اين گفتگو را روزنامه اعتماد چاپ نكرد.)

  14 شهريور 1390 (8 سپتامبر 2011)

  پرسش 1: دقيقن در زمان رخداد يازدهم سپتامبر كجا بوديد و چگونه خبردار شديد؟

  كورش زعيم: من در خانه بودم و اخبار ساعت 18:30 صداي امريكا را تماشا مي كردم. ناگهان خبر را قطع كرد و برخورد هواپيماي اول به برج شمالي و آتش سوزي ناشي از انفجار را نشان داد. ما در حاليكه آتش سوزي برج شمالي را تماشا مي كرديم، حدود 15 دقيقه بعد، هواپيماي دوم را ديديم كه به برج جنوبي خورد و منفجر شد. من پاي تلويزيون ميخكوب شده بودم و فروريختن هر دو برج را از آغاز تا پايان مشاهده كردم. برج جنوبي اول فرورخت و ساعتي بعد برج شمالي كه در آتش مي سوخت فروريخت. من تا پاسي از شب پاي تلويزيون نشسته بودم و به پيامدهاي اين فاجعه مي انديشيدم.

  پرسش 2 : وقتي تصاوير برج را ديديد، چه احساسي داشتيد و نخستين چيزي به ذهن شما خطور كرد چه بود؟

  كورش زعيم : من به شدت تكان خوردم و بي اختيار به ياد آتش سوزي سينما ركس آبادان افتادم. همانجا مي دانستم كه جهان وارد مرحله نويني شده است و از اين پس هيچ كشوري ديگر نخواهد توانست ادعا كند كه سرنوشت خودش را تنها خودش تعيين خواهد كرد. القاعده نخستين نامزد من براي اين جنايت بود، هرچند كه در آغاز آن را تكذيب كرد. هيچ سازمان تروريستي ديگري سرمايه و امكانات لازم را براي چنين عملياتي نداشت. القاعده سرانجام مسئوليت آن را بدوش گرفت و بعدها خوانديم كه از قول ملا محمد عمر، رهبر طالبان، گفته بودند كه وي از اين تصميم اسامه بن لادن بي خبر بوده و وقتي آگاه شده براي او پيام فرستاده كه " اين اشتباه بزرگي بود و ما ديگر هرگز روي آرامش را نخواهيم ديد".

در يك مصاحبه راديويي كه درهمان ماهها، پس از حمله امريكا به افغانستان، با من شد، من گفتم كه " رويداد 11 سپتامبر جهان را وارد مرحله جديدي ازتعريف همزيستي و خطر حمله خارجي و مقابله با آن كرده است. از پايان جنگ جهاني دوم تا 11 سپتامبر، شوراي امنيت سازمان ملل ضامن صلح بين كشورها، تماميت ارضي، استقلال و حاكميت ملي كشورهاي عضو بود. در صورت حمله يك كشور به كشور ديگر اين سازمان ملل بود كه عليه كشور متجاوز اقدام مي كرد. آخرين مثال آن جنگ خليج فارس و اقدام عليه عراق به خاطرتجاوز به كويت بود. پيمان آتلانتيك شمالي هم براي بازدارندگي عليه تجاوز به تماميت ارضي كشورهاي عضو تشكيل شده است. ولي رويداد 11 سپتامبر اين تعريف از تجاوز به تماميت ارضي را بكلي دگرگون كرد. در اين رويداد جنايتكارانه يك عنصر خارجي با استفاده از ابزار غيرنظامي و حتي با استفاده از شهروندان همان كشور مورد هدف، از درون به يك كشور ضربه اي وارد مي آورد كه همان اثرات يك حمله نظامي از بيرون را دارد."

      همچنين گفتم كه:   "امريكا اين ضربه را از مصاديق حمله نظامي بشمار آورد و آنرا جنگ عليه امريكا تعبير كرد و حق دفاع از خود را با پاتك به منابع آن حمله براي خود محفوظ نگه داشت. اين تعريف نوين از تجاوز به تماميت ارضي را دو روز بعد شوراي امنيت سازمان ملل پذيرفت و ناتو نيز آنرا تاييد كرد. بنابراين، سازمان ملل و ناتو هردو ملزم شدند كه امريكا را در عمليات دفاعي خود پشتيباني كنند. اين بزرگترين تحول نيم قرن اخير در روابط بين الملل است. يعني از اين پس نه تنها صلح ميان ملت ها هدف سازمان ملل خواهد بود،   بلكه تامين صلح و امنيت در درون كشورها نيز در دستور وظايف قرارخواهد گرفت، زيرا بي ثباتي ها، نارضايتي هاي عمومي، حكومتهاي خودكامه، زير پا گذاشتن حقوق بشري، فقر مطلق، فساد حكومتها و حتي اقتصاد نابسامان كشورها جملگي شرايطي هستند كه مي توانند تروريست پرور باشند و بايد با آنها رويارو شد. وقتي اينگونه مسائل خيلي حاد شوند، رويارويي با آنها از وظايف سازمان ملل خواهد شد. حكومتهاي خودكامه و انحصارگر و خشونت گرا، با وجود در دست داشتن قوه قهريه و توان سركوبگري، ديگر در تجاوز به حقوق بشري مردم خود آزادي عمل نخواهند داشت، و بنابراين در چهار ديواري كشورهاي خود امن نخواهند بود. پس ازسقوط حكومت طالبان تحت اين تعبير نوين از امنيت ملي، عراق احتمالا آزمايشگاه بعدي اين ديدگاه خواهد شد. بنابراين، من پيامدها و تحولات ناشي از رويداد 11 سپتامبر را براي آينده بشريت مثبت ارزيابي ميكنم."

  اين سخنان من در آن روزها شايد براي برخي فعالان و تحليگران سياسي تخيل گرايي بود، ولي تجربه ثابت كرد كه حمله و سرنگوني رژيم  هاي ضد بشري و تروريست پروري مانند طالبان افغانستان و صدام حسين عراق در راستاي همين تغيير در تعريف "چهار ديواري اختياري" انجام گرفته است. من آن سال در مصاحبه ها و سخنان خود در ارتباط با رويداد 11 سپتامبر گفتم كه " از اين پس هيچ ديكتاتوري در خانه خود نيز امن نخواهد بود". رويدادهاي ده سال گذشته، بويژه در طي چندين ماه گذشته در كشورهاي شمال افريقا و خاورميانه اين ديدگاه را اثبات كرده است.