(ترجمه فارسی سخنان کورش زعیم در میزگرد تلویزیونی كانال 4 سحر، 20 مرداد و 3 شهریور 1384

و مقاله ایران دیلی 29 اوت 2005):

 

فدرالیسم برای عراق؟

  تقسیم کردن عراق به سه استان فدرال در راستای خطوط قومی و مذهبی یک اشتباه است و ناگریز شکست خواهد خورد. وقتی شما یک ملت را تحت عنوان تجمیع گروهها یا جمعییت های جدا از هم، که مخرج مشترک تاریخی یا فرهنگی چندانی ندارند، تعریف می کنید، شما مشکل را بزرگنمایی می کنید و زمینه را برای جدایی فراهم می سازید.

درست است که یک سیستم فدرالیسم، در صورتیکه درست طراحی شود، می تواند در عراق گونه ای تعادل سیاسی   بوجود بیاورد. در چنین تعادلی، استانها دارای خودمختاری کافی خواهند بود که، در حالیکه یکپارچگی کشور را حفظ می کنند، اطمینان خاطر را خواهند داشت که می توانند امور داخلی خود را خود اداره کنند. یک سیستم فدرال سبک غربی، در شرایط اختلافات ژرف قومی و مذهبی در کشوری مانند عراق، نمی تواند همیشه بکاربیاید.

البته، تضمینی نیست که فدرالیسم هیچگاه کارساز باشد. در برخی کشورهای دارای تعدد قومییت ها، مانند بلژیک و کانادا، موفق بوده، زیرا بین دو جمعیت تعادل برقرار بوده است. در برخی دیگر کشورها، مانند هندوستان، اسپانیا و سوییس، فدرالیسم باعث تنش های قومی، خشونت و حتی خونریزی درازمدت شده تا اینکه به تعادل دست یابد. در برخی کشورها هم، مانند اندونزی، مالزی و نیجریه، هرگز موفق نبوده است.

در عراق، ما این امکان وجود دارد که با نوعی فدرالیسم که هوشمندانه طراحی شده باشد، بتوان اختلافات قومی و مذهبی را به کمینه رساند تا توجه مردم را بیشتر بسوی مسائل سیاسی و اقتصادی معطوف شود. از سوی دیگر، یک سیستم بد طراحی شده، می تواند کشور را بسوی خشونتهای قومی و حتا جنگ داخلی سوق دهد. خشونت جاری کنونی در عراق توسط عوامل خارجی ایجاد شده و هدفش رسیدن به یک آرمان جهانی است و ربطی به خود عراق ندارد. ما هنوز خشونت قومی را در عراق تجربه نکرده ایم.

افزون بر دشواری های درونی نهفته در اوضاع عراق، ما نباید از امکان دخالتهای همسایگان عراق غافل باشیم. یک خودمختاری کامل کردان در عراق، ترکیه را بشدت نگران می کند، بویژه اگر کردان منطقه نفت خیز کرکوک را پیوست کنند، که این کار آنان را ثروتمند و خودکفا خواهد کرد. وزیر خارجه ترکیه، عبدالله گل، خیلی با صراحت اعلام کرد که ترکیه در برابر چنین رویدادی دخالت نظامی خواهد کرد. یک حمله نظامی ترکیه به کردان عراق، شاید ایران را نیز برای دفاع از آنان وارد ماجرا کند، که ایران باید.

در عراق، که کشور به بخشهای نابرابر قومی و مذهبی تقسیم شده،   دولتی که با رای اکثریت برگزیده شده باشد ناموفق خواهد بود. یک رای گیری آزاد، شیعیان را بر سنیان و کردان چیره خواهد کرد، چیزی که هر دو گروه از آن بشدت منزجر هستند. یک سیستم سهمیه ای همانند لبنان نیز کارساز نخواهد بود، زیرا که درصد جمعیت های قومی و مذهبی در عراق مانند لبنان تقریبا برابر نیستند.

  سیستم فدرالی که در پیش نویس قانون اساسی عراق پیشنهاد شده، اختلافات و رقابت ها را بر سر تقسیم ثروت و قدرت سیاسی زنده خواهد کرد. افزون بر آن، چگونه می توان خطوط جغرافیایی مناطق قومی و مذهبی را رسم کرد؟ سه گرود قومی و مذهبی هرکدام در بخش معینی متمرکز نیستند که با خط کشی بتوان   آنها را عادلانه تفکیک کرد. دیگر اینکه با مناطقی که در طی سی سال دیکتاتوری صدام پاکسازی قومی شده و جابجایی های زیادی صورت گرفته چکار می کنید؟ هیچ شیوه عادلانه ای وجود ندارد که بوسیله آن بتوان تعیین کرد آن مناطق به کدام گروه تعلق دارد، به آنها که اکنون در آنجا زندگی می کنند یا آنها که از آنجا رانده شده اند؟ سرانجام، سیستم پیشنهادی به گروه های کوچکتر قومی و مذهبی مانند ارمنیان، آسوریان، کلدیان و ترکمنان ستم روا خواهد داشت، زیرا آنها را از معادله های تقسیم ثروت و قدرت بیرون نگه خواهد داشت.

بنابراین، کشور عراق را نباید در امتداد خطوط قومی و مذهبی تقسیم کرد. راههای بهتری برای ایجاد یک سیستم حکومتی عادلانه وجود دارد. من پیشنهاد می کنم که گزینه های زیر برای حکومت عراق بررسی شود:

گزینه غیر فدرال: دو مجلس شورای ملی سراسری و استان سالاری ایجاد کنید، چیزی شیبه مجلس های نمایندگان و سنای امریکا. نمایندگان مجلس ملی سراسری با رای اکثریت حوزه های انتخاباتی سراسر کشور برگزیده خواهند شد، همانند همه مجلس های شورای ملی که نمایانگر سطح مقطح جمعییت کشور خواهد بود. نمایندگان مجلس بالایی یا مجلس استان سالار، شامل تعداد مساوی نمایندگان برگزیده از هر استان کشور، بدون توجه به جمعییت استان، خواهد بود. یعنی هر استان فقط، مثلا"، دو نماینده با رای اکثریت جمعییت استان برخواهد گزید. هر لایحه برای اینکه قانون گردد، باید در هر دو مجلس تصویب شود. با این ترتیب، همه استانها نفوذ برابر در امور کشور خواهند داشت و هیچ گروه قومی یا مذهبی نخواهد توانست اکثریت مطلق در این مجلس را بدست آورد. در برخی استانها هم که جمعییت مخلوط هستند، احتمالا نمایندگان یکدست انتخاب نخواهند شد.

گزینه فدرال: خودمختاری تحت یک سیستم فدرال به هر یک از استانهای هیجده گانه کنونی داده شود که امور داخلی خود را مستقلا" اداره کنند. یا اینکه به قانون اساسی 1924 بازگشت شود و کشور تحت تقسیم بندی 24 استانی فدرال شود. با بخشبندی کشور به استانهای کوچکتر فدرال، امکان جدایی و تجزیه کشور تقریبا" غیرممکن می شود.

هند جنگید تا عراق را به جنگ داخلی بکشانند و نیروهای ائتلاف را وادار به ترک عراق کنند. پرسش اینست که آیا زندگی درنده ترین انسان تاریخ معاصر ارزش اینهمه درد و رنج و خونریزی را دارد؟ بعقیده من، امریکاییان یا باید بدون هیچ دخالتی اجازه دهند عراقیان بسبک خود محاکمه را انجام دهند، یا اینکه صدام را تحویل دادگاه کیفری بین المللی بدهند و بگذارند آنها به وظیفه خود عمل کنند.

 

(ترجمه سخنان کورش زعیم در میزگرد تلویزیونی 1/12/2005 و مقاله چاپ شده در ایران دیلی)