گفتگوی رادیو زمانه (مریم محمدی) با کورش زعیم

درباره رویکرد «جبهه ملی داخل» به انتخابات

 7 اسفند 1387 

استفاده از روزنه های کوچک برای برقراری دموکراسی

پرسش: به نظر می آید در نیروهای متعلق به طیف اصلاح طلب، یا بطور کلی نیروهای بیرون از حاکمیت، جبهه ملی از جمله معدود نیروهایی است که در مورد پشتیبانی از هر نامزدی تا کنون سکوت کرده است.

کورش زعیم: سکوت نکرده. جبهه ملی در حال مطالعه و نظاره ی تحولاتی است که در جریان است. انتظار داریم این تحولات شدت بیشتری بگیرد؛ هم تحولات داخل کشور و هم تحولات بین المللی، که ممکن است در سیاست ما و روند انتخابات تاثیرگذار باشد.  

می توان گفت، علت سکوت شما مطالعه شرایط است. می توان این برداشت را کرد که جبهه ملی هنوز هیچ گزینه ای را برای انتخاب خود محتمل نمی داند؟ یا گزینه های محتملی هست ولی قطعی نشده است؟

کورش زعیم: ما هیچ گزینه ای را از روی میز برنداشته ایم. ولی شرایطی که امروز بر انتخابات حاکم است با شرایط انتخابات گذشته تفاوتی ندارد. یعنی همان جریان گزینشی هم وزارت کشور و هم شورای نگهبان، همان محدود بودن و بسته بودن دسترسی به رسانه ها، گردهمایی و حتا زمان لازم برای تبلیغات و شناسایی نامزدها، برقرار است. حتا اگر از همه این محدودیت ها هم گذر کنیم، امروز هیچ کنترلی بر صداقت در رای گیری و شمارش آرا نداریم. بنابراین، ما همه این موارد را در نظر داریم و مطالعه می کنیم که آیا روند تحولاتی که شاهد آن هستیم، روزنه ای باز خواهد کرد؟  

آیا اصل را بر شرکت در انتخابات می گذارید؟ یا اینکه به همین نسبت محتمل است که در انتخابات شرکت نکنید؟ یعنی اعلام عدم شرکت بکنید؟

کورش زعیم: جبهه ملی ایران اکنون شرایط را برای موضعگیری مساعد نمی داند. ولی هیچ گزینه ای را محدود نکرده است. جبهه ملی به هیچ وجه رسالت خود را در مخالفت، فقط بخاطر اینکه اپوزیسیون تلقی شود، یا فقط در عدم مشارکت صرفا به خاطر مخالفت کردن، نمی داند. هدف ما تغییر شرایط به شرایط دموکراتیک است و اگر زمانی کوچکترین روزنه ای را برای تغییر شرایط و برقراری دموکراسی ببینیم، از آن بهره برداری خواهیم کرد. چون، در غیر اینصورت، به آرمانهای خودمان خیانت کرده ایم. ما امیدواریم که این روزنه در آینده ی نزدیک باز شود و بتوانیم تصمیم مثبت بگیریم. ولی فعلاً همه چیز منفی به نظر می رسد.

با توجه به اینکه همه چیز ناامید کننده است، می توان نتیجه گرفت که رویکرد مثبت شما به انتخابات کمی غیرممکن است؟

کورش زعیم: نه، هیچ چیز غیرممکن نیست. همان طور که گفتم، تصور می کنیم تحولات جاری ممکن است به جایی برسد که شرایط مشارکت سازمان های بیرون از حاکمیت ایجاد شود. فعلاً غیرممکن است، ولی تحولات ممکن است شرایط را تغییر دهد.

ممکن است منظورتان را از سازمان های بیرون از حاکمیت را روشن تر توضیح دهید؟ آیا اوپوزیسیون خارج از کشور هم مورد نظر شما هست؟

کورش زعیم: نه، ما فقط سازمان های فعال ملی درون کشور را که در بیرون از حاکمیت فعالیت می کنند در نظر داریم.

تحلیل شما از سکوتی که اصولگرایان در انتخاب کاندیدای خود کرده اند، با توجه به تحولاتی که در جبهه ی اصلاح طلبان به وجود آمده است، چیست؟ چرا این سکوت در اردوی اصولگرایان به چشم می خورد؟  

کورش زعیم: آنان در هر حال سازمانهای سیاسی درون حاکمیت هستند و الان در حال رقابت بین خود هستند. چون اصولگرایانی که حاکم هستند، وضعیت را چنان منفی و ناخوشایند کرده اند که دیگرانشان نظام را در خطر می بینند و برای نجات نظام با یکدیگر در حال رقابت هستند.

آنها ] اصولگرایان [ اکنون در موضع انفعالی هستند، چون وضعیت بد کنونی بیشتر به خاطر عملکرد خود آنهاست. در درون خودشان هم هنوز به اجماع نرسیده اند که آیا شرکت کنند، و اگر قرار است شرکت کنند، کدام شخصیت باید این کار را بکند؟

البته جناح آقای احمدی نژاد حق خود می داند که در انتخابات شرکت کند. جناح رقیب (درون اصولگرایان) هم فکر می کند آقای احمدی نژاد امتحان خود را داده و دیگر نباید به ایشان اجازه داده شود در انتخابات شرکت کند و شانسی داشته باشد. هنوز نتوانسته اند به اجماعی برسند که چه کسی را جانشین ایشان کنند.  

هیچ احتمالی وجود دارد که جبهه ی ملی از یکی از نامزدهای اصولگرا پشتیبانی کند؟

ابداً، جبهه ی ملی به هیچوجه تصورش را هم نمی کند که از اصولگراها، که وضعیت کنونی کشور نتیجه عملکرد آنهاست، حمایت کند. ما حتا حمایت از گروههای دیگر درون حاکمیت را هم، در شرایط کنونی، در برنامه نمی بینیم.

چرا جبهه ملی داخل سعی نمی کند با گروه های خارج از حاکمیت به اجماعی برسد؟ آیا شما با آنها (نیروهای دیگر خارج از حاکمیت) چنین تلاشی را کرده اید؟

کورش زعیم: ما مشکل زیادی با گروه های سیاسی خارج از حاکمیت نداریم. منتها در شرایط کنونی حاکم بر انتخابات کشور، اصلاً شرکت کردن در انتخابات، امکانپذیر نیست. یعنی شرایط حاکم بر انتخابات اجازه نمی دهد ما به این موضع برسیم که باید شرکت کنیم. چون در شرایط کنونی و قوانین حاکم، شرکت در انتخابات اساساً برای سازمانهای خارج از حاکمیت امکان ندارد و فقط خودشان را بازیچه ی حاکمیت قرار خواهند داد.

ممکن است دلایل این عدم امکان را بیشتر توضیح دهید؟

کورش زعیم: اصولاً این پرسش زیاد مطرح می شود که آیا جبهه ملی و یا سازمانهای ملی بیرون از حاکمیت، کاندیدا معرفی خواهند کرد یا نه؟ زمانی معرفی کاندیدا یا پشتیبانی از کاندیدای بخصوصی معنا دارد که از این حرکت دستاوردی متصور باشد.  

اگر نامزدی را بدون هیچ برنامه ی حساب شده و قابل تداوم در مسیر انتخابات، معرفی کنیم که رد صلاحیت شود، یکی از شخصیت های ملی را چه از درون جبهه ملی و چه از بیرون، بازیچه قرار داده ایم. اگر هم نامزدی را معرفی کنیم که جمهوری اسلامی، به هر دلیلی، او را تایید کند، به خاطر اینکه تنور انتخابات را گرم نگاه دارند، ولی امکان تبلیغات نداشته باشد، یا کنترلی بر اخذ رای و شمارش رای نداشته باشد، این وسیله ی تبلیغاتی را به جمهوری اسلامی داده ایم که ادعا کند انتخابات آنقدر آزاد بوده که همه توانسته اند در آن شرکت کنند، منتها رای نیاورده اند.  

بنابراین، ما منتظریم ببینیم آیا حاکمیت جمهوری اسلامی به آن خردورزی می رسد که روزنه را برای آزاد شدن انتخابات و کنترل مردمی رای گیری و حتا نظارت بین المللی، باز کند؟ یا آیا بعضی از فیلترها مانند شورای نگهبان کنار گذاشته خواهد شد؟ همچنین محدودیت زمانی که کاندیداها برای تبلیغات و شناساندن خود و عرضه ی یک برنامه برای کشور دارند؟

ما فکر می کنیم که کشور ما در سال آینده باید منتظر یک توفان سهمگین اقتصادی باشد و جریانی که در آینده اداره ی کشور را بر عهده می گیرد، بسیار کار دشوار و گرانی در پیش خواهد داشت، که از هر کسی برنمی آید. بنابراین، برنامه ای مدون برای اداره ی کشور و نجات آن از این توفان در راه، اولین چیزی است که یک کاندیدا باید عرضه و از آن دفاع کند. برای عرضه ی این برنامه هم نیاز به زمان، دسترسی به رسانه ها و اجازه برگزاری گردهمایی و تبلیغات آزاد دارد.

تاکید شما در برنامه انتخاباتی روی چیست؟ در حال حاضر، مشکل بیشتر برنامه ی سیاسی رییس جمهور آینده است یا برنامه اقتصادی او؟

کورش زعیم: در هر دوره ی زمانی، الویت ها تغییر می کند. الویت موجود این دوره، اصلاح خربکاری هایی است که آقای احمدی نژاد طی سه سال و نیم گذشته انجام داده و کشور را به سوی سقوط اقتصادی هدایت کرده است. بنابراین، بزرگترین مسئولیت و دغدغه ی رییس جمهور آینده جلوگیری از سقوط اقتصادی کشور است. برای این منظور هم باید برنامه ای داشته باشد، این برنامه را اعلام کند و کارشناسان ارزیابی کنند که آیا برنامه ی ایشان عملی است و راه به جایی می برد یا نه. فعلاً، الویت نجات اقتصادی کشور است.