گفتگوی تارنمای میدان زنان ( شفق دهقانی و سیاوش محمدی) با کورش زعیم

8 ارديبهشت 1387 

درباره: لایحه سهمیه بندی جنسیتی دانشگاه ها

پرسش: آقای زعیم، به عنوان نخستین پرسش، می خواستیم بدانیم که آیا می دانید این طرح از چه زمانی مطرح شد؟

کورش زعیم: لایحه سهمیه بندی جنسیتی دانشگاه در مجلس هفتم مطرح شد، ولی پیش از تصویب به اجرا درآمد. آقای خاتمی در زمان خودش طرح را متوقف کرد، ولی مردسالاران در هر حال با عناوین مختلف برای دانشجویان دختر مانع می تراشیدند، از جمله جلوگیری از آنان برای نام نویسی در برخی رشته ها. افزون بر این قانون گریزی، بند 3 اصل سوم قانون اساسی نه تنها آموزش و پرورش را در تمام سطوح برای همه رایگان اعلام کرده، بلکه دولت را موظف نموده که آموزش عالی را تسهیل کند و تعمیم دهد. در این اصل، تفاوتی میان زن و مرد قایل نشده است. بنابراین، لایحه مطرح شده به روشنی در تضاد با قانون اساسی است.

پرسش: چه نیازی احساس می شد که این طرح از سوی طیف سنتی مطرح شود؟

کورش زعیم: باید توجه کنید که نگاه جناح حاکم به زن، همان نگاه قبیله ای دوهزار سال پیش منطقه جغرافیایی دیگری است. آنها زن را در ذهن خود از اموال مرد می شمارند که فقط برای تولید مثل و ارضای نیازهای مرد آفریده شده است. گرفتاری آنها اینست که اینگونه نگرش درست وارونه نگرش فرهنگ ایرانیان است. وقتی پارسال وزارت آموزش عالی اعلام کرد که 70% دانشجویان دانشگاهها زن هستند و دختران رتبه های برتری را از پسران در آزمون های ورودی دانشگاه بدست می آورند، زنگ خطر برای مردسالاران حاکم به صدا درآمد که ممکن است روزی مجبور شوند زیر دست زنان کار کنند و از آنها دستور بگیرند. اگر قرار باشد زنان خود را برابر با مردان بشمارند، همان کارهای مردان را انجام دهند و نیازهای خودشان را در برابر نیازهای مردان در کفه ترازو قرار دهند، باید بپذیرید که آینده دلپذیری برای این آقایان که بیشترشان لیاقت چندانی در انجام مسئولیتهای خود ندارند، و به همین دلیل از اعتماد به نفس چندانی هم برخوردار نیستند، نخواهد بود. توهین ها و خشونت هایی که آنها در مورد زنان در کوچه و خیابان نشان می دهند، این زندانی کردن های زنان فعال در جنبش زنان و حقوق بشر، یک نوع ابزار برتری جویی است، منتهی با روشهایی که خرد آنها تشخیص می دهد. اگر منظور حفظ قداست خانواده است، باید مردان اخلاق خانوادگی پیدا کنند. با محدود کردن زنان، هیچ مشکلی حل نمی شود.

سهمیه بندی جنسیتی، نه تنها تبعیض آمیز و مغایر با اصول بنیادین حقوق مدنی شهروندان و مغایر با بیانیه جهانی حقوق بشر است، بلکه کشور را از بهره مندی از استعدادهای برتر محروم می سازد.

پرسش: پس به چه دلیل یک وقفه 25 ساله در این موضوع پیش آمد؟

کورش زعیم: باید توجه داشت که در اوایل انقلاب، جبهه چپ مذهبی و لیبرال در حکومت بودند و اصول گرایان این قدرت را نداشتند که تفکر را اعمال کنند.

پرسش: آیا این طرح گامی در راه انقلاب فرهنگی دوم نیست و آیا امکان دارد که سهمیه بندی جنسیتی به سهمین بندی بسیج و ... بیانجامد؟

کورش زعیم: جنبش زنان ایران برای کسب حقوق برابر اجتماعی و قانونی، که بویژه از سال گذشته سرعت و قدرت گرفته، قدرتمداران مردسالار را بسیار نگران کرده است. بنابراین، در صدد برآمده اند عواملی را که به قدرت جنبش زنان می افزاید از بین ببرند. دانشگاه نه تنها دانش و آگاهی را بالا می برد، بلکه تماس های اجتماعی را افزایش می دهد، دسترسی به اطلاعات و تکنولوژی جهانی را آسان می سازد و فرصت های لازم را برای گفتگو، همبستگی و هماهنگی در میان هم اندیشان فراهم می آورد.

از دیدگاه این جناح، انقلاب فرهنگی ناتمام است. زن باید مهار شود. اگر زنان دانش بیاموزند، دیگر نمی توان آنان را مهار کرد و در خانه حبس کرد، (مانند کاری که طالبان با زنان خود انجام می دادند و در خانه آنها را با زنجیر می بستند). این اقلیت بسیار کم که باورهایشان با دانش و تجربه امروز هماهنگ نیست، می خواهند که جامعه را به سمت انقلاب فرهنگی جدیدی پیش ببرند. در مورد سهمیه بندی بسیج، ما این تجربه را در زمان پس از جنگ داشتیم. درست است که تمام افراد را باید آموزش داد، ولی سهمیه بندی آن زمان باعث شد که اکنون شمار زیادی مهندس و دکتر داشته باشیم که سواد چندانی ندارند. اینان افرادی هستند که جانشین افراد با استعداد شده بودند، و نمونه اش طرحهای عمرانی است که اکنون به صورت بسیار ضعیفی اجرا می شوند.

پرسش: این طرح چه تاثیراتی در دانشگاه و جامعه می گذارد؟ آیا به ایجاد اشتغال کمک می کند؟

کورش زعیم: در مورد جامعه، ایجاد اشتغال راه های اقتصادی دارد. با جلوگیری از ورود نیمی از نیروی کار با بازار کار، برای نیم دیگر بازار کار ایجاد نمی شود. خود این قشر می تواند ایجاد اشتغال کند، یعنی کارآفرینی کند. حق آموزش در قانون اساسی، در بند دوم اصل 3، آمده است و دولت را موظف به آموزش همگانی کرده است. جلوگیری از این کار، تخلف از قانون اساسی جمهوری اسلامی است. اگر شرایط آموزش مانند 200 سال پیش بود، مادران احساس سرخوردگی نمی کردند، چون حتی پدران نیز سواد نداشتند. ولی اکنون با این سد آموزشی در برابر زنان، وقتی می بینند زنان در دیگر نقاط جهان چگونه زندگی می کنند، دچار سرخوردگی می شوند. این زنان این عقده روانی را طبیعتا به فرزندانشان منتقل می کنند.

باید توجه داشت که زن تحصیل کرده، حتی اگر سر کار نرود، فرزندانش را با استعداد و با شعور بار می آورد. اگر مهم ترین کار آموزش فرزندان باشد، یک زن باسواد با اعتماد به نفس قطعا از یک زن کم سواد و سرخورده این کار را بهتر انجام می دهد.