گفتگوی رادیو فردا (مسعود ملک) با کورش زعیم

درباره: نامه به منوچهر متکی

11 اردیبهشت 1387

پرسش: در نامه ای که به خطاب به منوچهر متکی منتشر کرده اید جایگاه ایران در منطقه و عرصه بین المللی را رو به تنزل قلمداد کرده اید در حالیکه حاکمان ایران و بویژه دولت نهم ایران را نه تنها قدرتی در منطقه بلکه یک قدرت جهانی می نامند. ممکن است در آغاز تحلیلی از موقعیت ایران در صحنه جهانی بدهید....  

کورش زعیم: بله، البته منظور من این نبود که موقعییت ایران در عرصه بین المللی و منطقه رو به تنزل است، من منظورم این بود که آن در پایین ترین سطحی است که امکان دارد یک کشور از نظر بین المللی باشد. ما هیچ هم پیمان و دوستی برای کشور نداریم. سازمان ملل که باید پشتیبان ما باشد، با قطعنامه های بسیار سختگیرانه ما را در محاصره اقتصادی قرار داده و زندگی اقتصادی ما را دچار مشکل کرده، کشورهای دنیا ما را بصورت یک یاغی نگاه می کنند، کشورهای اسلامی نه تنها همیشه علیه ما رای داده اند، اکنون علیه ما بسیج هم کرده اند. سراسر مرزهایمان توسط همسایگانمان مورد خطر قرار گرفته است. ما مشکلات درونی داریم، بویژه در کنار مرزهایمان، بخاطر همین تحریم ها  و همین شرایطی که ما در صحنه بین المللی داریم. در دریای مازندران، کشورهایی که تازه مستقل شده اند، اعتنایی به ایران و منافع ایران ندارند. در صحنه اقتصادی انتقال انرژی به جهان از همه کشورهایی که از ما کمتر هستند عقب هستیم، در صورتیکه ما باید یکی از عمده ترین منابع انتقال انرژی به اروپا و آسیا باشیم. کارخانه های ما تعطیل می شوند، بخاطر اینکه منابع مواد اولیه یا بازارهایشان از بین رفته، کارگرانمان بیکار می شوند، و دولت که میلیاردها در کشورهای دیگر سرمایه گذاری می کند، توان پرداخت حقوق کارگران خودمان را ندارد. سرمایه هایمان به خارج فرار می کنند، مغزهایمان به خارج فرار می کنند. در خلیج پارس که یکی از افتخارات تاریخی و فرهنگی ماست، همسایگانمان که باید متکی به ما باشند، توهین آمیز با ما رفتار می کنند، به خاک ما چشم طمع دوخته اند و نام خلیج پارس را قصد تغییرش را دارند، و حتا سرمایه گذاری می کنند که فیلم هایی برای توهین به ملت ایران ساخته بشود. من نمی دانم، تنها کسانی که گاهی جواب سلام ما را می دهند کشورهایی هستند مانند ونزوئلا و بولیوی و سری لانکا که ما در آنها سنگین سرمایه گذاری می کنیم و آنها ما را از لحاظ اقتصادی می دوشند. از گروه هایی در درون کشورهای همسایه حمایت می کنیم که تا هنگامی که از ما منافعی داشته باشند با ما دوست می مانند، ولی دولتهایشان با ما دشمن و مخالف هستند، و حتا همسایگانی که از ایشان انتظار داریم که همیشه از ما حمایت کنند، مانند عراق و افغانستان، الان بنای مخالفت و انتقاد را گذاشته اند. من نمی دانم چقدر وقت دارید؟ من می توانم تا فردا صبح فهرست کنم شرایطی را که ما در آن هستیم که به هیچ وجه  قابل تحمل نیست و برای ایران، کشوری به این اهمیت، به این قدرت، به این قدرت بالقوه اقتصادی و سیاسی و استراتژیک، در چنین شرایطی باشد که باعث شرمندگی ملت است.  

پرسش: شما عملکرد وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی و بویژه آقای متکی را بخاطر سرخوردگی های ایران در عرصه جهانی مورد ملامت قرار داده اید در حالیکه حرف اول در امور حساس کشور را رهبر می زند و با روی کار آمدن دولت نهم، محمود احمدی نژاد نیز بعنوان شخص دوم مملکت و با برخورداری از حمایت رهبر قادر به اعمال سیاست های شخصی خود در عرصه های مختلف بوده است . آیا بنظر شما بخشی از این انتقادها را نباید متوجه رهبر و رئیس جمهوری کرد ....  

کورش زعیم: ببینید، نماد روابط خارجی کشور و سیاست خارجی یک کشور وزارت خارجه آن است. درست است که برخی وزیران امور خارجه از خودشان قدرتی ندارند و تابع دستورهای دولتشان یا مقامهای دیگر هسستند که در این رابطه تصمیم گیری می کنند. البته من نمی خواستم نام کسی را ببرم. شما اگر شروع کنید به نام بردن کسانی که دخالت در سیاست خارجی کشور می کنند، چون در ایران مراکز تصمیم گیری متعدد هست، بعدا ممکن است انتقاد کنند که فلان کس و فلان سازمان را فراموش کرده ایم. من وزارت خارجه را به عنوان نماد سیاست خارجی کشور ازش نام بردم و از سوی دیگر خود وزیر خارجه هرچند که ممکن است سیاست خارجی کشور به او دیکته بشود و از خودش قدرت و نفوذی نداشته باشد، خود وزیر خارجه باید شخصیتی باشد که احترام بین المللی را جلب بکند، دانش علوم سیاسی داشته باشد، دانش حقوق بین الملل داشته باشد، حرفهایی که می زند مغایر با قانون بین الملل و علوم سیاسی آنجور که پذیرفته شده نباشد و حرفهایی نزند که در آینده بر علیه منافع ایران بکار برده شود. در رابطه با دریای مازندان، وقتی که ایشان فرمودند که ما بیش از 3/11 درصد هرگز نداشته ایم و نمی توانیم داشته باشیم، این از دهان یک مقام رسمی کشور چیزی واقعا بجز خیانت نیست و من مطمئنم که ناآگاهی باعث شده که ایشان چنین صحبت هایی بکنند. در جلسات بین المللی، وزیر خارجه باید همیشه شخصیتی والا و پذیرفته شدنی در صحنه بین المللی داشته باشد که ایشان از این توان عاری هستند.            

پرسش: شما از منوچهر متکی خواسته اید ضمن پوزش خواهی و طلب بخشایش از ملت ایران از سمت خود کناره گیری کند گرچه همانطور که اشاره کرده اید استعفای آقای متکی نمی تواند تضمینی برای یک جانشینی شایسته باشد. چه گامهایی باید برداشته شود  و چه اصلاحاتی در سیاست خارجی   برای جبران خسارتهایی که از طریق عملکرد وزارت امور خارجه به وجهه ایران در عرصه بین المللی وارد شده، باید انجام شود ....  

کورش زعیم: همه صدماتی که در سیاست خارجی به ما خورده و لطماتی که به منافع ملی ایران در عرصه بین المللی خورده، ناشی از وزارت خارجه نیست. همان جور که شما به درستی اشاره کردید، سیاستگذاری در جایی دیگر می شود. ولی این درخواست استعفای وزیر خارجه، به ویژه وقتی مردم آنجور گرد آمدند  در روز ملی خلیج پارس و اعتراض کردند به بی اعتنایی و سکوت دولت ایران نسبت به این تحرکاتی که علیه ایران می شود، چه از نظر فرهنگی و تاریخی، امیدوار بودم که این سیستم را تکان بدهد و نشان بدهد که مردم گوش می دهند، نگاه می کنند و می فهمند. مردم، به قول برخی از آقایان که آن بالا نشسته اند، محجور نیستند. شاید که این تکان باعث شود که یک خانه تکانی هم بکنند و وزارت خارجه را که باید یکی از متخصص ترین باشد و از اشخاص متخصص در علوم سیاسی و حقوق بین المللی استفاده کنند، از اشخاص باسواد و شایسته استفاده کنند. بیش از هر وزارتخانه در کشور، وزارت خارجه باید متخصص و نماد شخصیت یک ملت باشد، چون با تمام کشورهای جهان روبرو می شود، با آنها تعامل می کند، با آنها مذاکره می کند. ولی این وزارت خارجه ما هرگز چنین نمادی را از خودش بروز نمی دهد و ما خواستیم که تکانی داده شود به سیستم که یک درون نگری کنند و دستکم این وزارتخانه را برای حفظ آبروی ملت ایران یک بازسازی بنیادین بکنند. 

پرسش: آقای زعیم اگر مطلب دیگری در این رابطه دارید، بفرمایید.  

کورش زعیم: مطلب دیگری ندارم فعلا ما روی این وزارت خانه تمرکز داده ایم، بخاطر اینکه ما هر بلایی در درون کشور بر سرمان بیاید و هر مصیبتی در درون کشور بکشیم، باید احترام خودمان را در عرصه بین المللی حفظ بکنیم و آنهایی که ما را، یعنی ملت ایران را، نمایندگی می کنند باید شخصیت های برجسته باشند، دانا باشند، آگاه باشند، و نمادی از شخصیت و فرهنگ و تاریخ این ملت باشند که این وزارت خارجه به هیچ وجه در این شرایط نیست.