مصاحبه با کورش زعیم به مناسبت سالگرد درگذشت مهندس نظام الدین موحد

26 بهمن 1386

پرسش: شما از كي و چگونه با شادروان مهندس موحد آشنا شديد؟

پاسخ: من با شادروان مهندس موحد بعد از انقلاب، آنهم پس از آزاد شدن اعضای جبهه ملی از زندان جمهوری اسلامی نشست هایی توسط چند نفر از اعضای موثر جبهه ملی ایران: شادروانان علي اردلان، تيمسار ناصر مجللي، مهندس نظام الدين موحد، دكتر پرويز ورجاوند و آقایان اديب برومند، حسين شاه حسيني، حسن لباسچي، و خود من تشکیل می شد با ایشان از نزدیک آشنا شدم. دریکی از این نشست ها در سال 1364، درباره جمعیت دفاع از آزادی و حاکمیت ملت ایران که با حضور چهره های ملی و ملی- مذهبی در شرف تشکیل بود، تصمیم گرفته شد که شادروانان علی اردلان و نظام الدین موحد و نیز آقای حسین شاه حسینی از جبهه ملی، ولی به اعتبار شخص خود شرکت کندد. فعالیت کمیته دفاع درطی موج خشونت سال 1367، تعطیل شد و بسیاری از اعضای آن به زندان افتادند از جمله مهندس موحد به همراه شادروانان علی اردلان، اميرتوكل اميرابراهيمي، دكتر حبيب داوران، حسين ميرشمس شهشهاني، حسین شاه حسینی، هرمز مميزي از جبهه ملی ایران.

مهندس موحد در فعالیت ها و مبارزات کمیته حسن نیت جبهه ملی ایران نیز که در سال 1365 به حضور بیش از 40 نفر از اعضای فعال جبهه تشکیل شد نقش بسیار موثری داشت. فعالیت کمیته حسن نیت با دستگیری اعضای موثر آن در سال 1367، تا آزادی آنان از زندان، به حالت تعلیق درآمد.  

پرسش: فعالیت در سازمان مهندسان و شورای جبهه ايشان را توضيح دهيد.

پاسخ: در سال 1373 که جو سیاسی در کشور تا حدودی باز شده بود، شورای مرکزی جبهه ملی ایران دوباره به فعالیت فراخوانده شد. مهندس موحد هم عضو شورای مرکزی حزب ایران بود، به نمایندگی حزب ایران به عضویت شورا درآمد. در آن زمان من هم مامور فعال کردن سازمان مهندسان جبهه ملی شدم که جلسات ماهانه آن در دفتر من مرتب تشکیل می شد. شادروان موحد هم با وجود مشغله زیاد، تا حد امکان در این نشست ها شرکت می کردند. از سال 1380 ایشان مسئولیت سازمان مهندسان را تقبل کردند و تا آخرین لحظه بطور مرتب در آنها شرکت می کردند.

شادروان موحد در سال 1378 به شورای مرکزی حزب ایران انتخاب و به عنوان دبیرکل حزب ایران برگزیده شد. در سال 1379، نیز در انتخابات شورای مرکزی جبهه ملی ایرا ن ایشان به عضویت شورای رهبری جبهه ملی ایران نیز برگزیده شدند.

از کارهای چشمگیر مهندس موحد پیشگامی در کمک به مردم مصیبت زده بم در رویداد زمین لرزه بود که به همت ایشان و همکاری خانم اردلان و آقای شاه حسینی دو حلقه چاه آب آشامیدنی احداث شد. در این رابطه با وجود کهنسالی، بیماری و مشغله زیاد، مهندس موحد بارها و بارها به به سفر کرد و شخصا کلیه عملیات مهندسی و ساختمانی این پروژه را مدیریت نمود.

پرسش: از تحصيلات و فعاليت هاي حرفه اي ايشان چه مي دانيد؟

پاسخ:

موحد فارغ التحصيل مهندسی مکانیک دانشكده فني دانشگاه تهران بود. وي پس از اتمام تحصيل به استخدام راه آهن دولتي ايران درآمد و بزودي به رياست ترابري و كارخانه هاي راه آهن گماشته شد.  پس از مدتي، از آنجا كه در كار شايستگي و كارآمدي خود را اثبات كرده بود، به دريافت بورسيه تحصيلي سازمان ملل براي تكميل معلومات در دانشهاي ترابري در بلژيك نايل شد. موحد با عشقي كه به دانش و مهندسي داشت به اين هم بسنده نكرد و دوره هايي را براي كسب تجربه عملي در بلژيك، فرانسه و انگلستان به كارآموزي پرداخت. پس از بازگشت به ايران، تلاش هاي او براي بهبود وضع مديريت دولتي با دانشهاي جديد و تجربيات كسب شده، و نيز بخاطر انتقادهاي او از ناشايستگي و نادرستي در سامانه راه آهن، و بويژه سازماندهي اعتصاب مهندسان براي احقاق حقوق و دخالت دادن در تصميم گيري هايي كه مربوط به كارشان بود، منجر به بركنار و منتظر خدمت شدن او شد.

پس از بركناري از راه آهن، مسئوليت سامانه آبياري مناطق كشاورزي و عشايري كازرون را بر عهده گرفت. كيفيت، استحكام و كارآمد بودن كانال مهمي كه او در آن زمان باعث احداث و در نتيجه رونق كشاورزي در منطقه شد، هنوز پس از دهها سال مورد ستايش است، كما اينكه در اسفند 1385، پس از اينكه خبر درگذشت او به گوش مردم فارس رسيد، روزنامه هاي بومي با ستايش از زحمات وي، تاييد كردند كه اين كانال هنوز پابرجا، مستحكم و ياري دهنده كشاورزان و عشاير آن منطقه است.

مهندس موحد در سال 1350 براي گذراندن يك دوره آموزشي در مديريت و برنامه ريزي به دانشگاه استانفورد در امريكا رفت. در سال 1355، موحد مديرعامل شهر صنعتي رشت كه در شرف احداث بود شد و تا 1359 كه كليه كارهاي زيربنايي شهرك به اتمام رسيده و كارخانه هاي مهم بسياري در آن آغاز به توليد كرده بودند در آنجا انجام وظيفه مي كرد.

پر سش: از نقش ایشان در دوران انقلاب چه می دانید؟

پاسخ: در سال 1357، شاپور بختيار كه به نخست وزيري گماشته شده بود، به مهندس موحد پيشنهاد وزارت نيرو را كرد. مهندس موحد نپذیرفت و اظهار داشت که نباید مخالف موج انقلاب شنا كرد.

در سال 1358، پس از تشكيل دولت موقت، مهندس موحد به دعوت مهندس بازرگان مسئولت هاي جانشين وزير راه، رييس كل راه آهن دولتي ايران و مديريت كشتيراني ملي آريا را، كه بعدها به كشتيراني جمهوري اسلامي ايران تغيير نام داد، پذيرفت و در مدت تصدي خود از فروپاشي و هرج و مرج و اتلاف سرمايه هاي ملي نهايت تلاش خود را و بطور موفقيت آميز انجام داد. 

در سال 1360، به سازمان برنامه و بودجه انتقال يافت و در سمت معاون فني سازمان به خدمت مشغول شد. در پي رويدادهاي 1360، مهندس موحد در مخالفت با سياستهاي آيت الله خميني و روشهاي خشونت آميز و انحصارگرانه جمهوري اسلامي در اداره كشور، درخواست بازنشستگي از خدمات دولتي كرد.

از جمله فعاليت هاي اجتماعي چشمگير سیاسی و مدنی مهندس موحد مشاركت در بنيانگذاري حزب ايران، سازمان مهندسين ايران و همچنين كانون كارشناسان رسمي دادگستري بود كه هر سه نهاد در زمره مهمترين نهادهاي مدني ايران بشمار مي روند. همه تلاشهاي او در عرصه خدمات فني و مهندسي، همانند نقش او در مبارزات سياسي، پيشرفت با كمترين هزينه و بيشترين سرعت بود. او تعصب زیادی نسبت به حفظ سرمايه هاي ملي داشت و يك مسئول دولتي را امانتدار مردم تلقي مي كرد. كه البته اين انديشه در نحوه عملكرد او در سراسر زندگي حرفه اي و خدماتي اش بطور بارزي مشهود بود.

پرسش: درباره خلق و خوی موحد و سخن پایانی

پاسخ: از موارد گفتنی انضباط و پشت کار ایشان بود که هیشه سروقت به جلسلت می آمد و در اواخر با وجود بیماری یو منع پزشگ، غالب واوقات در جلسات شرکت می کرد. دیگر اینکه شخصی بود که اصول را فدای احساسات نمی کرد و خود همیشه می گفت که فقط اصولی فکر می کند.

شادروان موحد با هیچ کس دشمن نبود و با همه یکسان رفتار می کرد. ارزش عمل شخص برای مهم بود، نه ارزش تبلیغاتی شخص.